Lizozomal depo hastalıklarının teşhisinde yeni yöntem

Sık görülen lizozomal depo hastalıklarından Gaucher, Fabry, Krabbe ve Niemann-Pick hastalıklarının tanısı için uzmanlar tarafından doğru, hızlı, maliyeti düşük, soğuk zincir ve uzmanlık gerektirmeyen test sistemi geliştirildi. Farklı üniversitelerden uzmanların bir araya gelerek geliştirdiği ELISA test sistemi projesi, 8. Kimyevi Maddeler ve Mamuller Ar-Ge Proje Pazarı’nda İlaç ve Eczacılık ürünleri kategorisinde ikincilik ödülü kazandı. Ödül, Ticaret Bakanlığı’nın desteği, İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) organizasyonu ve TÜBİTAK desteği ile düzenlenen 8. Kimyevi Maddeler ve Mamulleri Ar-Ge Proje Pazarı’nda Doktor Öğretim Üyesi Murat Ekremoğlu’na verildi.

Altınbaş Üniversitesi Tıbbi Biyokimya Anabilim Dalı Dr. Öğr. Üyesi Murat Ekremoğlu, Altınbaş Üniversitesi Tıp Fakültesi Temel Tıp Bilimleri Bölümü ve Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi’nden Doktor Öğretim Üyesi Cevahir Altınkaynak, Erciyes Üniversitesi’nden Doçent Doktor Nalan Özdemir’in proje ortaklığında geliştirilen ELISA test sistemi projesi ile lizozomal depo hastalıklarının tanısı tek bir test sistemiyle gerçekleşecek.

4 FARKLI HASTALIĞIN TEŞHİSİ TEK TEST İLE KOYULACAK

Altınbaş Üniversitesi Tıp Fakültesi Temel Tıp Bilimleri Bölümü, Tıbbi Biyokimya Anabilim Dalı Doktor Öğretim Üyesi Murat Ekremoğlu, projeyle birlikte, 4 farklı hastalığın teşhisinin tek bir test ile tespit edileceğini söyledi.

Ekremoğlu, “Literatürde nadir hastalıklar dediğimiz bazı hastalıklar var. Lizozomal depo hastalıkları da nadir hastalıklar içerisinde yer almaktadır. Günümüzde bu hastalıkların teşhisi için, dünya pazarında kullanılan ve enzim düzeylerini ölçen ELISA test kitlerinin hepsi tek bir hastalık tanısını gerçekleştirmektedir, bunun yanında birden çok hastalığın tanısını tek seferde gerçekleştirebilecek yani çoklu tarama imkânı sunan ürün dünya pazarında yer almamaktadır. Geliştirdiğimiz teknik sayesinde dört farklı hastalığın spesifik enzimlerini tek çalışmayla tespit edebiliyoruz. Yani enzim eksikliğinden kaynaklanan dört ayrı hastalığı tek bir çalışmayla ortaya çıkarabiliyoruz” diye konuştu.

ZAMAN VE KAYNAK AVANTAJI

Projeyi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi’nden Doktor Öğretim Üyesi Cevahir Altınkaynak, Erciyes Üniversitesi’nden Doçent Doktor Nalan Özdemir ile birlikte geliştirdiklerini anlatan Doktor Öğretim Üyesi Ekremoğlu, projenin zaman ve kaynak avantajı sağlayacağını vurgulayarak, şöyle konuştu:

“Bu proje ile ilk defa en sık görülen lizozomal depo hastalıkları olan Gaucher, Fabry, Krabbe ve Niemann-Pick hastalıklarının tanısını tek bir ELISA kitinde taramaya imkân sağlayacak antikorla fonksiyonelleştirilmiş konjugat sistemleri kullanılarak doğru, hızlı, maliyeti düşük, soğuk zincir ve uzmanlık gerektirmeyen test sistemi geliştirilecektir. Bu hastalıkların tek bir analiz siteminde taranacak olması laboratuvar çalışanları ve analiz talep edenler için zamandan tasarruf sağlayacaktır. Ayrıca doğruluğu ve güvenirliği kanıtlanmış, kısa sürede sonuç verecek olan bu teknoloji ile ülkemizin dışa bağımlılığı azalacaktır.”

ÜRETİM İÇİN ŞİRKET KURULACAK

Geliştirilen yöntemin marka ve kullanım hakkının kendilerinde olacağını kaydeden Doktor Öğretim Üyesi Ekremoğlu, “Şu anda bu çalışmanın ön verileri var ve bunlar bize doğru yolda olduğumuzu gösteriyor. İlave testlerimizi yapmak üzere TÜBİTAK’tan alacağımız desteği bekliyoruz. Ardından da ticarileştirip dünya pazarına sürmeyi düşünüyoruz. Bu amaçla Doktor Öğretim Üyesi Altınkaynak ile birlikte bir spin-off şirket kuracağız” diye konuştu.

BAŞKA HASTALIKLARDA DA İŞE YARAYACAK

Doktor Öğretim Üyesi Murat Ekremoğlu “Doktor Öğretim Üyesi Cevahir Altınkaynak ile birlikte geçmişten bu yana ELISA testleri üzerine çalışmalar yürütüyorduk. Bu yapılan çalışmaların neticesinde farklı protein ve antikorları tek bir konjugat sistemiyle beraber kullanabildiğimizi gördük. Ayrıca geliştirdiğimiz yöntem başka hastalıkların teşhisinde de yaygın şekilde kullanılabilecek.’’