KARS Ata yadigarı Zavot ırkı inekler yeni yüzyıla taşınıyor

TÜRKİYE'de sadece Kars ve Ardahan’da bulunan Zavot ırkı ineklerin suni tohumlama çalışmaları 2400 rakımlı Kars merkez Boğatepe köyünde başlatıldı. Kars İI Tarım ve Orman Müdürü Enver Aydın, ata yadigarı Zavot ineğini yeni yüzyıla taşıdıklarını belirterek, "Kuzeydoğu Anadolu'nun soğuk ve sert iklim koşullarında, yılın büyük bir kısmını merada geçirebilme yeteneklerine sahip, ineklerin ortalama 275-300 gün süren bir laktasyon döneminde, yüzde 3,5-4,5 yağ içeren 2300 ile -3300 kilogram arası süt alımı yapılmaktadır" dedi.

Kars Tarım ve Orman Müdürlüğü Hayvan Sağlığı, Yetiştiriciliği ve Su Ürünleri Şube Müdürlüğü tarafından düzenlenen suni tohumlama programı Boğatepe köyü konferans salonunda yapıldı. Saygı duruşu ve istiklal marşının okunmasıyla başlayan programa Kars İl Tarım ve Orman Müdürü Enver Aydın, Boğatepe Çevre ve Yaşam Derneği Başkanı İlhan Koçulu, Kars Damızlık ve Sığır Yetiştiricileri Birliği Başkanı Eren Alp, Kars İli Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Birliği Başkanı Ali Gürbüz Sadıkoğlu, Kafkas Üniversitesi Araştırma Görevlisi Murat Candemir ve köylüler katıldı.

SÜSLENEN İNEKLER KÖY MEYDANINAN GETİRİLDİ

Kars İl Tarım ve Orman Müdürü tarafından yürütülen "Ata Yadigarımız Zavot Sığırını Yeni Yüzyıla Taşıyoruz' projesi kapsamında sunumlar ve konuşmalar yapıldı. Milli değerlerimizden biri olan Zavot ırkının korunması ve geliştirilmesinin amaçlandığı projenin tanıtım toplantısının ardından temsili suni tohumlama etkinliğine geçildi. Ahırda sahipleri tarafından nazar boncuklarıyla süslenen 2 Zavot ırkı inek suni tohumlamamın yapılacağı köy meydanına getirildi. İlk suni tohumlamayı Kars İI Tarım ve Orman Müdürü Enver Aydın yaptı ve “Hayırlı olsun" dileğinde bulundu. Görevliler tarafından ikinci inek de suni tohumlamanın ardından alkışlarla ahıra götürüldü.

EN DEĞERLİ VE EN ÇOK TERCİH EDİLEN SIĞIR IRKLARINDAN BİRİ

Zavot sığır ırkının, Cumhuriyet’in ilk yıllarına kadar Kuzeydoğu Anadolu bölgesinde yayla ve mera hayvancılığına dayalı olarak yetiştirilen en değerli ve en çok tercih edilen sığır ırklarından biri olduğunu ifade eden Kars İI Tarım ve Orman Müdürü Enver Aydın, "1884-1913 yılları arasında Rus yönetimi altındaki Kars ve çevresinde ekilebilir arazilerin genişlemesiyle birlikte hayvancılık da önemli ölçüde gelişmiştir. Bu dönemde Zavot veya Malakan İneği adı altında bir inek ırkı geliştirilmiştir. Bazı kaynaklara göre, bu inek türü, Danimarka kökenli bir sığır ırkı ile yerli Doğu Anadolu Kırmızısı veya Kars Kırmızısının melezlenmesiyle elde edilmiştir. Diğer kaynaklara göre ise, Zavot ırkı, Doğu Anadolu Kırmızısı, Simental ve İsviçre Esmer'inin genetik kombinasyonundan türetilmiş karışık genotipli bir sığır ırkıdır. Zavot ırkının geliştirilmesiyle birlikte sütçülük faaliyetleri artmış, mandıralar çoğalmıştır. Kars ve çevresi Türkiye'deki süt üretiminin önemli bir kısmını gerçekleştirmekteydi. Ancak zamanla bölgedeki göçler, meraların boşalması ve Kültür ırkı sığırların ithalatı gibi etmenler Zavot ırkının neslini olumsuz etkilemiş, sayıları azalmaya başlamıştı" diye konuştu.

SOĞUK VE ZORLU İKLİM KOŞULLARINA KARŞI DAYANIKLI VE SAĞLAM YAPILI

Bu süreçte Kars ve çevresinde süt sanayiinin ve inekçiliğin gelişmesinde Zavot sığır ırkının önemli bir rol üslendiğini sözlerine ekleyen Aydın, "Ancak çevresel ve ekonomik değişimlerle birlikte bu ırkın popülaritesi ve sayısı azalmıştır. Zavot ırkı sığırlar, bulundukları bölgeye uyum sağlamada son derece başarılı, soğuk ve zorlu iklim koşullarına karşı dayanıklı ve sağlam yapılı hayvanlardır. Orta büyüklükte vücut yapıları, düz ve doğrusal sırt çizgileri, sağlam kemikler ve esnek elastik derilerle karakterizedir. Renk olarak beyazdan açık sarıya kadar değişen bir spektrumda bulunabilirler ve genellikle açık veya koyu benekli olabilirler.Kars ve Ardahan illeri ile çevresinde yetiştirilen Zavot sığırları, kombine verimliliğe sahiptir ve genellikle süt verimi ön plandadır. ineklerin ortalama 275-300 gün süren bir laktasyon döneminde, yüzde 3,5-4,5 yağ içeren 2300 ile -3300 kilogram arası süt alımı yapılmaktadır. Buzağı doğum ağırlıkları erkeklerde 19-28 kg, dişilerde 17-24 kg arasında değişir. Günlük canlı ağırlık artışı erkeklerde 0,9-1 kg, dişilerde ise 0,7-0,85 kg'dır. Damızlık yaşları erkeklerde 24-36 ay, dişilerde 17-27 ay arasındadır. Cidago yükseklikleri erkeklerde 122-137 cm, dişilerde 102-130 cm; gövde uzunlukları erkeklerde 127-164 cm, dişilerde 117-143 cm arasındadır. Erginlik çağına ulaşmış erkeklerde canlı ağırlık 400-600 kg, dişilerde ise 270-450 kg arasında değişir" dedi.

SAYILARI ÇOĞALTILIYOR

Kars’ta TURKVET kayıtlarında Zavot ırkı 45 dişi ve 5 erkek, Zavot melezinin 455 dişi ve 33 erkek olduğunun altını çizen Aydın, Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı'nın talimatı ile Kars’ta 2024 yılında “Ata Yadigarımız Zavot Sığırını Yeni Yüzyıla Taşıyoruz" projesi kapsamında 5 bin adet Lalahan Uluslararası Hayvancılık Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğünden zavot ırkı sperma alınarak Kars’ta suni tohumlama yoluyla yapılmaya başlandığını vurguladı. Aydın, Kars'taki Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesin de Zavot ırkıyla ilgili çalışmaların yürütüldüğünü bildirdi.(DHA)

Haber-Kamera: Bedir ALTUNOK / KARS, (DHA)