Prof. Dr. Kutoğlu: Bursa ve Konya'da çok önemli yüzey deformasyonları ortaya çıktı

Ali Sencer ARSLAN/ZONGULDAK, (DHA)- ZONGULDAK Bülent Ecevit Üniversitesi (BEUN) Mühendislik Fakültesi Geomatik Mühendisliği Bölümü'nden Prof. Dr. Şenol Hakan Kutoğlu, geliştirdiği yazılımla çökme hareketlerinin görüldüğü Konya ve Bursa ovalarını inceledi. Prof. Dr. Kutoğlu, "Özellikle Konya ve Bursa bölgelerinde ciddi düşey deformasyonların varlığını keşfettik. İkisi de benzer özellikler taşıyan alanlar. İkisi de faylarla sınırlandırılmış, ama aynı zamanda da çok geniş ova alanlarına sahip ve yer altı sularından faydalanılan bölgeler, kuyular vasıtasıyla ve tarımın yapıldığı bölgeler. Buralarda çok önemli yüzey deformasyonları ortaya çıktı" dedi.

BEUN Geomatik Mühendisliği Bölümü'nden Prof. Dr. Şenol Hakan Kutoğlu, ekibiyle birlikte uydu verilerinden yararlanarak, dünyadaki yer hareketlerini izlemek için geliştirdiği yazılımla çökme hareketlerinin görüldüğü Konya ve Bursa ovalarını inceledi. Avrupa Uzay Ajansı'nın dünyayı dolaşarak yer hareketlerini izleme imkanı sağlayan Sentinel isimli uydu verilerinden yararlandıklarını söyleyen Prof. Dr. Kutoğlu, "Biz bu verileri indirip değerlendirdiğimiz zaman, iki büyük kentimizde özellikle Konya ve Bursa bölgelerinde ciddi düşey deformasyonların varlığını keşfettik. İkisi de benzer özellikler taşıyan alanlar. İkisi de faylarla sınırlandırılmış, ama aynı zamanda da çok geniş ova alanlarına sahip ve yer altı sularından faydalanılan bölgeler, kuyular vasıtasıyla ve tarımın yapıldığı bölgeler. Buralarda çok önemli yüzey deformasyonları ortaya çıktı" diye konuştu.

'ULUDAĞ'IN BOYU GİDEREK UZUYOR'

Hazırladıkları verileri dijital ortamda kullanıma sunduklarını belirten Prof. Dr. Kutoğlu, haritadaki mavi alanların fay hattı olduğunu söyleyerek, "Buraya baktığımız zaman Bursa Ovası'nda iki bölgede kırmızılık görüyoruz, bunlar düşey harekete işaret ediyorlar ve yıllık olarak yaklaşık 6 santimetre civarında Bursa Ovası'nın bir çökmesi söz konusu. Bu 6 santimetre, 10 yıl sonra 60 santimetreye, bu şekilde devam ettiği takdirde ulaşmış olacak. Bu hem yer altı su bütçesinin azalması hem de bölgedeki fay hareketlerinin tetiklemiş olduğu bir durum. Kent planlamasında dikkate alınması gereken bir durum. Bölgede, Uludağ'ın bulunması dikkat çekici. Uludağ'ın da yılda ortalama 2 santimetre kadar yükseldiğini görmüş oluyoruz. Uludağ'ın boyu giderek uzuyor" diye konuştu.

'BATIYA DOĞRU YILDA 4 SANTİMETRELİK BİR HAREKET VAR'

Konya'daki çökmelere ilişkin de Prof. Dr. Kutoğlu, "Bu çökme yer yer 5 ila 10 santimetre arasında değişiklik gösteriyor. Ova 5-10 santim arasında çöküyor. Bu bölge, tarım yapılan ve yer altı sularının kullanıldığı bir bölge. Dolayısıyla bu oluşumda yer altı sularının kullanımı da etkili oluyor. Aynı zamanda burada Batı'ya doğru yılda 4 santimetrelik bir hareket var. Dolayısıyla buradaki çökme sadece yer altı sularının çekilmesi değil, aynı zamanda tektonik bir iteklemenin de etkili olduğu görülmekte" dedi.

'CİDDİ TEHDİTLER SÖZ KONUSU OLABİLİR'

Çökmelerde zeminin de önemli etkisi bulunduğunu, binaların bulunduğu alana göre tehlike altında olabileceğini anlatan Prof. Dr. Kutoğlu, "Su çekilmesine bağlı olarak, çökmeye bağlı olarak zaman içerisinde obruklar meydana geliyor. Bursa'da bu şekilde bir obruk oluşumu pek gündemde değil. Ama bu hareketler devam ettiği sürece elbette ki birtakım yapısal hasarlar meydana gelmesi söz konusu. Deformasyon devam ettiği sürece, zemine oturan yapıların köşe noktaları, binaların oturduğu yerler farklı deformasyonlara, farklı hareketlere maruz kalırsa, binalar üzerinde deformasyon meydana gelebilir. Çatlaklar meydana gelebilir, bunlar zaman içerisinde taşıyıcı sistemlere de sirayet ederse, bölgedeki yapılar için ciddi tehditler söz konusu olabilir. Ama bu hareketler aynı zamanda yer kabuğundaki zorlanmaları da gösteriyor. Dolayısıyla bu enerji biriktiği takdirde zeminde de birtakım kütle hareketleri meydana gelebilir" diye konuştu. (DHA)

FOTOĞRAFLI